|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ਕਥਾਕਲੀ |
|
|
ਕੇਰਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ 300 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨ੍ਰਿਤ ਕਥਾਕਲੀ ਲਈ ਪੂਰੀ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਬੈਲੇ, ਓਪਰਾ, ਮਾਸਕ ਅਤੇ ਮੂਕ ਅਭਿਨਯ ਦੀ ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਕਲਾ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੀ ਉਪਜ ਕੂਡੀਯਾੱਟਮ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਨਅੱਟਮ ਅਤੇ ਕਲਰਿੱਪਯੱਟ ਅਜਿਹੀ ਕਲਾਵਾਂ ਤੋ ਹੋਈ ਹੈ। ਕਥਾਕਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਹਾਕਾਵਿਆ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣਾ ਦੇ ਅਖਾਨ ਅਤੇ ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਧਰਤੀ ਤੇ ਸੰਝ ਉੱਤਰਣ ਤੋ ਬਾਅਦ ਮੰਦਰ ਦੇ ਵੇਹੜੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤੇ ਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਥਾਕਲੀ ਨ੍ਰਿਤ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੇਲਿਕੋੱਟੁ ਜਾਂ ਢੋਲ ਵਜਾ ਕੇ ਅਤੇ ਚੇੰਗਿਲਾ (ਗੋੰਗ) ਦੇ ਵਾਦਨ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਕਲਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੰਗ, ਭਾਵਨਾ, ਸੰਗੀਤ, ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਨ੍ਰਿਤ ਦਾ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਮੇਲ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿੱਲਦਾ ਹੈ।
ਕਥਾਕਲੀ ਮੇਕ-ਅੱਪ
ਰੰਗੀਆ ਹੋਇਆ ਚਿਹਰਾ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਚੰਦ ਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਵੇਸ਼ਮ ਜਾਂ ਮੇਕ-ਅੱਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਜ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ - ਪਚਾ, ਕਤੀ, ਦਾੜੀ, ਕਰਿ ਅਤੇ ਮਿਨੁੱਕੁ।
ਕਥਾਕਲੀ ਦੀ ਸ਼ੋਭਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੱਜਾ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਭਾਗ ਹਨ ਕਿਰੀਟਮ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੱਗ ਅਤੇ ਕੰਚੁਕਮ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਜੈਕੱਟ ਅਤੇ ਲੰਬਾ ਸਕਰਟ, ਜਿਸਨੂੰ ਮੋਟੇ ਗੱਦੇ ਦੇ ਉੱਪਰੋ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਹਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਸਾਧਾਰਨ ਤੋ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਅਤਿਮਨੁੱਖੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਚਾ (ਹਰਾ)
ਪਚਾ ਵੇਸ਼ਮ ਜਾਂ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਮੇਕ-ਅੱਪ ਤੋ ਭਲਾ ਨਾਯਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦ ਹੈ।
ਕਤੀ (ਚਾਕੂ)
ਕਤੀ ਵੇਸ਼ਮ ਤੋ ਖਲਨਾਯਕ ਜਿਹੇ ਚਰਿੱਤਰ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਾੜੀ (ਦਾੜੀ)
ਦਾੜੀ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਦਾੜੀ ਵੇਸ਼ਮ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਅਤਿਮਨੁੱਖੀ ਵਾਨਰ ਵਰਗੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ''ਵੇੱਲਾ ਦਾੜੀ'' ਜਾਂ ਚਿੱਟੀ ਦਾੜੀ
ਬੁਰੇ ਚਰਿੱਤਰ ਲਈ ''ਚਵੰਨ ਦਾੜੀ'' ਜਾਂ ਲਾਲ ਦਾੜੀ।
''ਕਰੂਤਾ ਦਾੜੀ'' ਜਾਂ ਕਾਲੀ ਦਾੜੀ ਜੋ ਸ਼ਿਕਾਰਿਆਂ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕਰਿ (ਕਾਲਾ):
ਕਰਿ ਵੇਸ਼ਮ ਭੂਤਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਿਨੁੱਕੁ (ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਸਾਉ) :
''ਮਿਨੁੱਕੁ ਵੇਸ਼ਮ'' ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਤਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁਦਰਾ
ਮੁਦਰਾ ਖਾਸ ਅੰਦਾਜ ਵਾਲੀ ਸੰਕੇਤਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਚਾਰ, ਸਥਿਤੀ ਜਾਂ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਥਾਕਲੀ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਾਉੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਕਲਾਕਾਰ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਤੇ ਰਚਿੱਤ ਗ੍ਰੰਥ 'ਹਸਤਲੱਛਣ ਦੀਪਿਕਾ' ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸੰਕੇਤਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪਾਲਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਕਥਾਕਲੀ ਸੰਗੀਤ
ਕਥਾਕਲੀ ਆਰਕੈਸਟਰਾ ਢੋਲ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਾਂ ਤੋ ਬਣਦਾ ਹੈ - ਮੱਦਲਮ ਅਤੇ ਚੇੰਡਾ; ਚੇੰਗਿਲਾ ਜੋ ਬੈੱਲ ਮੈਟਲ ਗੋੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਲਤਾਲਮ ਜਾਂ ਮੰਜੀਰਾ।
ਕਥਾਕਲੀ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ (ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ)
ਕਥਾਕਲੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕੜੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਤੋ ਗੁਜਰਨਾ ਪੈੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਸਿਖਲਾਈ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਮਾਲਸ਼, ਅੱਖ, ਬੁੱਲ੍ਹ, ਗੱਲ੍ਹ, ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਸਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਨ੍ਰਿਤ ਜਾਂ ਨਾਚ ਅਤੇ ਗੀਤਮ ਜਾਂ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਭਿਨਯ ਅਤੇ ਭਾਵ ਦਰਸ਼ਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।
ਕਥਾਕਲੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੁਗ ਦੀ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਕਰਸ਼ਕ ਮੁੱਖ ਦੇ ਭਾਵ, ਮੁਦਰਾ ਅਤੇ ਸੁਰ ਅਤੇ ਵਾਦਯ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯੂਨਾਨੀ ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿੱਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੇਰਲ ਕਲਾਮੰਡਲਮ ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਥਾਕਲੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਸਥਾਨ ਹੈ।
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|